Promocja zdrowia i profilaktyka zdrowotna w miejscu pracy to skuteczna strategia wspierania rozwoju każdej firmy. Działania takie przynoszą wymierne oszczędności dla budżetu, gospodarki i pracodawcy.
Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę liczne obowiązki związane z ochroną zdrowia pracowników. Najważniejsze wynikają z ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dotyczą m.in. badań lekarskich: wstępnych, okresowych i kontrolnych. Na pracodawcy spoczywa także obowiązek oceny ryzyka zawodowego stanowiska pracy. Jest to wręcz podstawa ochrony zdrowia pracowników oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczególne obowiązki w zakresie promocji zdrowia zostały nałożone także na pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej. Dotyczą zapewnienia pracownikom niepełnosprawnym doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa zawodowego oraz usług rehabilitacyjnych (ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Zdrowie pracowników to znaczący kapitał każdej firmy. Ma również wymiar ekonomiczny i społeczny. Jego poprawa wydłuża ich aktywność zawodową i przynosi wymierne korzyści.
Z punktu widzenia pracodawcy:
- poprawa wewnętrznych relacji społecznych wśród pracowników oraz relacji podwładny – przełożony
- pozyskanie kompetentnych pracowników i adekwatnego ich wynagradzania
- zmniejszenie kosztów absencji chorobowej oraz kosztów wypadków przy pracy i ograniczenie ryzyka zawodowego
- zmniejszone koszty związane z fluktuacją kadr
- budowanie publicznego wizerunku firmy zgodnie z filozofią społecznej odpowiedzialności biznesu
- racjonalizacja ponoszonych kosztów na: ochronę zdrowia, bhp, szkolenia i świadczenia socjalne
Firma promująca postawy prozdrowotne swoich pracowników i dbająca o poprawę warunków pracy może im oferować wiele korzystnych świadczeń pozapłacowych związanych z ochroną zdrowia (prywatna opieka medyczna, dodatkowe ubezpieczenia, karty kulturalno-sportowe, szczepienia ochronne). Dalsze zwiększenie zaangażowania pracodawców w działania prozdrowotne na rzecz pracowników wymaga obniżenia kosztów z tym związanych i wprowadzenia odpowiednich ulg podatkowych.
Dla pracowników:
- wydłużenie okresu zawodowej aktywności osób starszych
- otwarcie na innowacje i zdobywanie dodatkowych kwalifikacji
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób cywilizacyjnych w tym zawodowych
- zwiększenie postaw prozdrowotnych promujących zdrowy styl życia
- wzrost odpowiedzialności za własne zdrowie
- konsekwentne przestrzeganie zalecanych kontrolnych badań lekarskich
Stan zdrowia zatrudnionych jest istotnym i wymiernym wskaźnikiem zdrowia publicznego, sprawności i jakości całego systemu ochrony zdrowia. Państwo konsekwentnie podejmuje działania wspierające obywateli w dbaniu o stan zdrowia, co potwierdzają ostatnio wprowadzone zmiany w ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz trwające prace legislacyjne nad ustawą o zdrowiu publicznym i Narodowym Planem Zdrowia na lata 2016 – 2020. Ustawa zawiera wiele regulacji dotyczących ochrony i promowania zdrowia w miejscu pracy.
Promocja zdrowia i profilaktyka przynoszą oszczędności nie tylko dla budżetu i gospodarki ale i dla poszczególnych pracodawców. Polacy coraz rzadziej korzystają ze zwolnień lekarskich. Koszty z tego tytułu wciąż są jednak wysokie. Nadal znajdujemy się w czołówce statystyk europejskich dotyczącej absencji chorobowej. Obowiązujące przepisy w dostateczny sposób regulują zarówno zasady wystawiania zwolnień lekarskich, jak również przeprowadzania kontroli lekarzy wystawiających zwolnienia lekarskie i kontroli ubezpieczonych korzystających z tych zwolnień. Nie tylko ZUS, ale także pracodawca ma prawo sprawdzić czy zaświadczenie lekarskie zostało prawidłowo wystawiane i czy jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem.
Reasumując:
- Promocja zdrowia w miejscu pracy powinna stanowić mocno wyeksponowany element nie tylko w ustawie o zdrowiu publicznym, ale przede wszystkim w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016 – 2020 uwzględniającym profilaktykę chorób zawodowych i wypadków przy pracy.
- Finansowanie rehabilitacji leczniczej i potrzeb zdrowotnych pracujących osób niepełnosprawnych powinien w pełni przejąć NFZ. Obciążanie PFRON wydatkami na rehabilitację leczniczą znacznie zmniejsza pulę środków na rehabilitację zawodową i społeczną.
- W trosce o optymalne przedłużenie aktywności zawodowej starszych pracowników (50+) konieczna jest konsekwentna realizacja kompleksowego programu profilaktyki zdrowotnej i opieki geriatrycznej.
- Pracodawcy oczekują wypracowania rozwiązań pozwalających na godzenie życia zawodowego z rodzinnym przez osoby pracujące sprawujące opieką nad rodzicami lub innymi osobami od nich zależnymi.
- Programy zdrowotne w tym NPZ powinny precyzyjnie określać rolę pracodawców i pracobiorców w zakresie polityki i profilaktyki zdrowotnej w miejscu pracy.
- Dalsze zwiększenie zaangażowania pracodawców w działania prozdrowotne na rzecz pracowników wymaga obniżenia kosztów z tym związanych i wprowadzenia odpowiednich ulg podatkowych.
- Należy zapewnić odpowiednie szkolenie i informację dotyczące profilaktyki ochrony zdrowia w miejscu pracy zarówno dla pracodawców jak i pracobiorców.
- Osoby w wieku produkcyjnym to grupa potencjalnie zagrożenia depresją, stresem i wypaleniem zawodowym. Koniecznością jest rozszerzenie zakresu okresowych badań profilaktycznych (m.in. psychiatrycznych) przez lekarzy medycyny pracy. Pracownicy oczekują większego psychologicznego wsparcia i profilaktyki w tym zakresie.
- Potencjał służby medycyny pracy powinien być lepiej wykorzystywany. Za zasadne należy uznać wprowadzenie możliwości zawierania przez lekarzy medycyny pracy kontraktów z NFZ na uzyskanie uprawnień do leczenia chorób stwierdzonych w ramach badan kontrolnych.
