Reklama leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych jest przedmiotem wzmożonej debaty publicznej. Problem reklamy w tym obszarze jest uregulowany w licznych aktach prawnych, zarówno unijnych jak i krajowych. Zmiany regulacji prawnych w tym zakresie wydają się konieczne – istnieje potrzeba ich uszczegółowienia i dostosowania do dzisiejszych potrzeb oraz zapewnienia wysokiego poziomu ochrony pacjenta i konsumenta.
Minister Zdrowia zarządzeniem z 2 czerwca 2016 r. powołał Zespół do spraw uregulowania reklamy leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych. Zadaniem zespołu jest opracowanie projektu założeń do zmian aktów prawnych dotyczących reklamy leków, suplementów diety, innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych, a także innych produktów które są prezentowane jako posiadające ich właściwości. Pracami zespołu pokieruje wiceminister zdrowia – Krzysztof Łanda. W skład zespołu wchodzą także przedstawiciele: Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urzędu Rejestracji Leków, GIF i GIS oraz samorządu aptekarskiego,lekarskiego i pielęgniarskiego.BCC zadeklarował udział swoich ekspertów w pracach powołanego przez ministra zdrowia zespołu.
Zdaniem BCC:
- Dobrze, że resort zdrowia podjął temat uporządkowania regulacji prawnych dotyczących tak ważnego obszaru polityki lekowej państwa.
- Zespól powinien określić zakres zmian w dotychczas obowiązujących regulacjach prawnych dotyczących reklamy leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych.
- Leki, choć stanowią przedmiot powszechnie dokonywanych transakcji handlowych, nie powinny być w przekazie reklamy traktowane jako zwykły towar handlowy.
- Opowiadamy się za rozsądnym kontrolowaniem treści i formy reklamy leków, suplementów diety i innych środków spożywczych.
- W przypadku ograniczenia dotychczasowego zakresu i form reklamy, konieczne jest precyzyjne określenie skutków ekonomicznych zarówno dla rynku mediów, producentów farmaceutyków, jak również budżetu państwa.
- Potrzebne jest monitorowanie takich reklam, zarówno przez Ministerstwo Zdrowia, GIS, GIF, UOKiK oraz samorząd lekarski i aptekarski.
- Wszelkie prawne ograniczenia powinny nastąpić po przeprowadzeniu solidnych badań rynku.
- Należy wypracować skuteczne narzędzia weryfikacji zgodności treści reklam z obowiązującym prawem krajowym i unijnym.
- Każdy zakaz reklamy, bez względu na jej zakres, ogranicza swobodę przedsiębiorczości i konkurencji – niekorzystnie wpływa na rynek pracy, ogranicza dostęp obywateli do rzetelnej informacji handlowej, a także uderza finansowo w rynek reklamy i mediów.
- Podstawowy problem reklamy leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych, leży w jakości medialnego przekazu reklamowego i nie przestrzeganiu Kodeksu Etyki Mediów.
- Potrzebna jest dogłębna dyskusja na temat reklamy nie tylko leków, suplementów diety i wyrobów medycznych.
- Przedsiębiorcy, obecni na rynku aptecznym od lat, wskazują na te problemy przez pryzmat obowiązującego zakazu reklamy aptek.Oczekujemy, że będzie on również przedmiotem zainteresowania powołanego zespołu. W Trybunale Konstytucyjnym czeka na rozpoznanie skarga konstytucyjna o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą art. 94a prawa farmaceutycznego (SK 32/15), który w 2012 r. wprowadził całkowity zakaz reklamy aptek i punktów aptecznych. Do sprawy odniósł się również Prokurator Generalny i uznał słusznie, że taka regulacja narusza wolność działalności gospodarczej.
Jeśli chodzi o reklamę suplementów diety, zdaniem BCC powinna onabyć:
- Rzetelna. Reklama kierowana do profesjonalistów, jak i ogólnie dostępna w mediach, musi zawierać informacje rzetelne i oparte o dowody naukowe, które nie mogą wprowadzać w błąd konsumentów.
- Czytelna i zrozumiała. Nie może i nie powinna ona sugerować pacjentowi/ konsumentowi, że suplement diety jest lekiem. Konieczna jest również skuteczna kampania edukacyjna na temat suplementów diety, skierowana do konsumentów.
- Zgodna z obowiązującymi unijnymi przepisami:
– rozporządzenie 1924/2006/WE w sprawie przekazywania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności,
– rozporządzenie 1169/2011/WE w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. - Na gruncie prawa polskiego zgodna z regulacjami ustaw:
– z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,
– z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne,
– z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty,
– z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Reasumując:
- Rynek reklam leków, suplementów diety i innych środków spożywczych oraz wyrobów medycznych powinien być poddany profesjonalnej kontroli przez wskazany ustawowo organ państwowy.
- Potrzebne jest monitorowanie treści takich reklam, zarówno przez Ministerstwo Zdrowia jak również samorząd lekarski i aptekarski. Także Rada Reklamy powinna bardziej zdecydowanie kontrolować przestrzeganie Kodeksu Etyki Reklamy.
- Oczekujemy zmian w ustawie z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne i ustawie z 12 maja o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, a także w rozporządzeniu ministra zdrowia z 21 listopada 2008 r. w sprawie reklamy produktów leczniczych.
- W zakresie reklamy suplementów diet, resort zdrowia – wspólnie z zainteresowanymi podmiotami działającymi na rynku suplementów diety – powinien wypracować skuteczne regulacje w tym zakresie. Zmian wymagają niektóre przepisy ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz ustawy z16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
- Biorąc pod uwagę zawisłą w Trybunale Konstytucyjnym sprawę (SK 32/15),należy rozważyć przyjęcie kompromisowego rozwiązania i przywrócenia w części możliwości prowadzenia reklamy aptek w zakresie wsparcia programu Karty Dużej Rodziny oraz programów lojalnościowych dla seniorów.
- BCC pozytywnie ocenia inicjatywę podmiotów działających na polskim rynku suplementów diety dotyczącą wypracowania „Kodeksu Dobrych Praktyk Reklamy Suplementów Diety” i stworzenia mechanizmów dobrowolnej samokontroli prowadzenia reklamy, zgodnej z obowiązującym prawem unijnym i krajowym.
