Rak jamy ustnej – Dni Otwarte Profilaktyki Nowotworowej

Rak jamy ustnej to groźna i podstępnie przebiegająca choroba. Późne wykrycie nowotworu powoduje śmiertelność rzędu 50-60% w ciągu 5-ciu lat. Reszta pacjentów, po leczeniu, żyje z dużymi okaleczeniami w obrębie twarzy. Jest to drugi, po raku krtani, pod względem częstości występowania w Polsce nowotwór złośliwy rejonu głowy i szyi.

Ryzyko zachorowania dotyczy w ostatnich latach coraz częściej osób młodych, niepalących, głównie zakażonych wirusem HPV 16 i 18, palaczy i alkoholików. Nie wiemy jeszcze jaki wpływ na tego raka ma E-papieros. Stwierdzono, że wskaźnik przeżywalności związany jest ściśle ze stadium zaawansowania choroby nowotworowej – dlatego tak istotna jest wczesna diagnostyka.

Rak jamy ustnej to nowotwór najczęściej diagnozowany u osób:

• Palących i żujących tytoń,
• Nadużywających alkoholu,
• Po 40-tym roku życia,
• Z chorobą nowotworową w wywiadzie,
• Zakażonych wirusem HPV 16 i 18.

Czynniki ryzyka raka jamy ustnej

• drażnienie błony śluzowej jamy ustnej – niedopasowane protezy, ostre brzegi zębów, nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne, przewlekłe stany zapalne, wysoka/niska temperatura, spożywanie wysokoprocentowego alkoholu;
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej;
• palenie i żucie tytoniu – przyczynia się głównie do występowania raka wargi dolnej (zwłaszcza w przypadku zwolenników fajki). Palenie tytoniu zwiększa ryzyko raka około 10 razy. Przy połączeniu z alkoholem ryzyko wzrasta do ponad 20 razy;
• zakażenia wirusem brodawczaka – HPV-16 i 18
• immunosupresja – obniżenie sprawności układu immunologicznego na skutek wrodzonych lub nabytych niedoborów odporności (np. pacjenci z AIDS), stosowania immunosupresji z powodu innych chorób (choroby układowe tkanki łącznej) i u pacjentów po przeszczepach narządów;
• niedobór witamin (głównie wit. A, C, grupy witamin B);
• czynniki genetyczne – ryzyko nowotworu rośnie, jeśli stwierdzono raka wśród członków rodziny;
• zespół Plummera–Vinsona – czyli zanikowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej i kącików ust. Występuje częściej u kobiet. Charakterystyczne są cienkie, blade wargi, pęknięcia w kątach ust, wygładzony język, utrata masy ciała, trudności w połykaniu;
• zmiany przednowotworowe, czyli stwierdzone klinicznie lub w badaniu histologicznym lokalne zmiany morfologiczne, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia raka. W przypadku raka jamy ustnej zaliczamy do nich: leukoplakię i erytroplakię.

Rak jamy ustnej to nowotwór złośliwy dotyczący najczęściej:

• języka,
• wargi, zwłaszcza dolnej,
• dna jamy ustnej,
• migdałków,
• części ustnej gardła,
• ślinianek przyusznych.

Szybko rozpoznany rak jamy ustnej jest w 80% wyleczalny, można więc z nim skutecznie walczyć. Rak jamy ustnej często rośnie nie dając dużych zmian na powierzchni, nacieka w głąb tkanki. Zmiany na błonach śluzowych prowadzące do powstania raka są niecharakterystyczne, często niebolesne.

Lekarz dentysta powinien być lekarzem pierwszego kontaktu w profilaktyce nowotworów tego rejonu ciała. Badania kontrolne powinno być przeprowadzane przynajmniej raz na rok (a u pacjentów o podwyższonym ryzyku – z wieloma czynnikami ryzyka lub z nowotworem w wywiadzie chorobowym bądź rodzinnym – raz na 6 miesięcy). Powinno ono obejmować badanie zewnątrzustne i wewnątrzustne, z badaniem węzłów chłonnych, wszelkich asymetrii, bolesności uciskowej oraz wnikliwym oglądaniem śluzówki przedsionka jamy ustnej, jamy ustnej właściwej i gardła.

W gabinetach stomatologicznych na szerszą skalę należy stosować testy i nowoczesne instrumenty np. lampy diagnostyczne, które ułatwiają wykrywanie i skuteczne leczenie pacjentów.

Objawy, które mogą dawać nowotwory jamy ustnej:

• niegojące się owrzodzenie w obrębie warg, języka, dziąseł lub na wewnętrznej stronie policzków, które łatwo krwawi,
• wyczuwalny guzek lub zgrubienie w obrębie policzków, warg lub na wyrostku zębodołowym,
• utrata czucia lub drętwienie w obrębie jamy ustnej, warg i języka,
• białe lub czerwone plamki na dziąsłach, języku lub błonie śluzowej,
• trudności przy przeżuwaniu lub połykaniu pokarmów,
• uczucie dławienia , przeszkody w gardle bez znanej przyczyny,
• bolesność lub niewyjaśniony ból w obrębie jamy ustnej,
• obrzęk żuchwy lub szczęki powodujący złe dopasowanie noszonej wcześniej protezy,
• zmiana barwy głosu,
• ograniczona ruchomość i bóle języka,
• szczękościsk,
• nieprzyjemny zapach z ust,

Potencjalne złośliwiejące (przedrakowe) schorzenia to:

• świetlne zapalenie kątów ust,
• liszaj płaski; są również przypadki dysplazji o lichenoidalnym wyglądzie (dysplazja lichenoidalna),
• postać tarczkowa tocznia rumieniowatego,
• włóknienie podśluzówkowe,
• atypia u pacjentów z obniżoną odpornością,
• dyskeratoza wrodzona,
• zespół Patersona-Kelly’ego (dysphagiasideropenica, zespół Plummera-Vinsona),
• leukoplakia: mający postać szarobiaławej plamy rozrost nabłonka, który ulega rogowaceniu. Przed pojawieniem się typowej białawej plamy, wcześniej stwierdza się zmętnienie nabłonka. Leukoplakia poprzedza rozwój raka w prawie 50% przypadków,
• erytroplakia: ma postaćczerwonej plamy. Występuje rzadziej od poprzedniej zmiany, jednak częściej niż leukoplakia ulega transformacji nowotworowej,
• brodawczaki, drobne kalafiorowate guzy występujące na błonie śluzowej policzków, warg, języku. Zwykle niebolesne, mają dużą tendencję do krwawień. Niekiedy od początku mają charakter raka brodawkowatego,
• Choroba Bowena.

MYŚLĘ, WIĘC ZAPOBIEGAM
Dni Otwarte Profilaktyki Nowotworowej

BEZPŁATNE BADANIE PRZESIEWOWE
w kierunku patologicznych zmian w jamie ustnej: 12,13 czerwiec 2015

Sopockie Studio Stomatologiczne
ul. Jana Jerzego Haffnera 6
Krzywy Domek ( I piętro)